يك نوع فلورين پگماتيتي است كه در آن كلسيم به مقدار زياد بوسيله ايتريوم جانشين شده است و يون هاي اضافي لازم F در فضاهاي خالي شبكه وارد مي‌شود اين نوع فلورين در نروژ و آفريقاي جنوبي پيدا شده است.
در جدول شماره 1 تركيبات مهم فلوئور، خواص و نحوه ساخت آنها را نشان مي‌دهد.
جدول 1- تركيبات مهم فلوئور، خواص و نحوه ساخت آنها
كانسارهاي مهم فلوئوريت (CaF2) عبارتند از:
- نوع رگه‌اي:
رگه‌هاي حاوي فلوريت در سنگ‌هاي آذرين اسيدي- حد واسط، دگرگوني و رسوبي گزارش شده است. رگه‌هاي فلوريت بيشتر همراه كوارتز، كلسيت، باريت، گالن و اسفالريت هستند. عرض رگه‌ها متغير (كمتر از 1 متر تا حداكثر 10 متر) و طول آنها 50 متر تا چند كيلومتر است. عيار اقتصادي رگه‌ها متغير و در محدوده 25 تا 65 درصد است.
- نوع استراتي فرم:
ذخاير فلوريت نوع استراتي فرم در سنگ‌هاي كربناته تشكيل مي‌شوند. در محدوده ذخاير فلوريت ايالت الينويز (امريكا) سنگ هاي آذرين گزارش نشده‌اند، در صورتي كه در ذخاير فلوريت مكزيك كه در سنگ‌هاي كربناته تشكيل شده‌اند توده‌هاي گرانيت پورفيري نفوذ نموده‌اند. كاني‌هاي همراه فلوريت عبارتند از :كلسيت، دولوميت، كوارتز، گالن، باريت و سلستيت. عيار فلوريت حداقل 15 درصد است.
- نوع جانشيني:
كانسارهاي فلوريت نوع جانشيني در سنگ‌هاي كربناته مجاور توده هاي اسيدي، از مكزيك گزارش شده‌اند. بزرگ‌ترين و غني‌ترين ذخاير فلوريت در اين كشور وجود دارد.
- نوع استوك ورك:
ذخاير فلوريت نوع استوك ورك در ارتباط با توده‌هاي نفوذي نوع گرانيتي بوده و در نيومكزيكو و كلرادو (امريكا) و افريقاي جنوبي كشف شده اند. گسترش يكي از اين ذخاير 70 تا 200 متر و عمق آن تا 900 متر است. عيار فلوريت 14 درصد است.
- فلوريت همراه با كمپلكس‌هاي آلكالن- كربناتيت‌ها:
عنصر فلوئور به لحاظ ژئوشيميايي ارتباط نزديك به ماگماي آلكالن و كربناتيت دارد. محلول‌هاي ماگمايي غني از فلوئور از سنگ‌هاي آلكالن، فوق آلكالن و كربناتيت منشأ مي‌گيرند. كانسارهاي فلوريت غالباً در ريفت‌هاي داخل قاره‌ها واقع مي شوند. كاني سازي فلوريت در اين كمپلكس‌ها يافت مي‌شوند اما آنهايي كه ارزش اقتصادي دارند با فاصله از توده‌هاي نفوذي تشكيل شده‌اند.
- نوع برش نفوذي:
محلول‌هاي ماگمايي در شرايط ويژه منجر به تشكيل برش نفوذي مي‌شوند. چنانچه اين محلول، غني از فلوئور باشد موجب تشكيل ذخيره مي‌شود.
- فلوريت برجاي مانده:
فلوريت موجود در سنگ‌هاي گرانيتي، كربناته و يا رگه‌ها تحت تأثير هوازدگي آزاد شده در محل بر جاي مي‌ماند و ديگر كاني‌ها به دليل هوازدگي غالباً تغيير كرده و حمل مي‌شوند.
- فلوريت همراه با پگماتيت‌ها:
بعضي از پگماتيت‌ها حاوي فلوريت اند. در صورت تمركز فلوريت ذخيره مناسب تشكيل مي‌شود.
كاني‌سازي فلورين در طبيعت بصورت‌هاي مختلفي بشرح زير گزارش شده است:
- فلورين
- جيوه– آنتيموان– فلورين
- كمپلكس فلزي، فلورين
- فلز كمياب– فلورين
- برليم– فلورين
- فلز نادر خاكي– فلورين
تيپ پنجم و ششم در نواحي فعال ماگمايي– تكتونيكي، تيپ اول و دوم و چهارم در مناطق فعال ماگمايي تكتونيكي و ژئوسنكينال و تيپ سوم در هر سه گسترش پوسته‌اي ديده شده است.
فلورين يك كاني مهم اقتصادي است و اغلب همراه كاني‌هاي با اهميتي از قبيل اسفالريت، گالن، باريت و … ديده مي‌شود.
از آنجا كه فلورين در محيط‌هاي مختلف زمين شناسي ديده شده است، لذا مي‌توان نتيجه گرفت كه اين كاني مي‌تواند در شرايط غيرفيزيكي و شيميائي مختلف رسوب كند. اين كاني از يك طرف به عنوان يك كانيب فرعي در گرانيت‌ها و سنگ‌هاي آذرين وجود دارد و از طرف ديگر به صورت بلور در ژئودها و به شكل خوشه‌اي در غارهاي آهكي ديده مي‌شود.
از نقطه نظر تشكيل كانسار در مناطق زير مي‌توان فلورين را جستجو نمود.
- رگه‌هاي شكافي در انواع سنگ‌ها از قبيل آذرين، دگرگوني و رسوبي
- نهشته‌هاي جانشيني لايه‌اي شكل در سنگ‌هاي كربناته
- نهشته‌هاي جانشيني در سنگ‌هاي كربناته در همبري با توده‌هاي نفوذي آذرين اسيدي
- نهشته‌هاي داربستي و پرشدگي‌ها در نواحي خرد شده
- نهشته‌هاي موجود در حاشيه كمپلكس سنگ‌هاي آلكالن و كربناتيت
- تمركزهاي برجا ناشي از هوازدگي نهشته‌هاي اوليه
- محصول فرعي قابل بازيابي در نهشته‌هاي فلزي
فلورين همچنين در محيط‌هاي پگماتيتي، پرشدگي در فضاهاي باز، پرشدگي در تنوره‌هاي برشي و رسوبات درياچه‌اي ديده شده است. در جدول 2 مشخصات كانسارهاي فلورين معروف دنيا را نشان مي‌دهد.
جدول 2- کانسار هاي معروف فلورين جهان